درحالی که می‌توان LPG مازاد کشور را به سمت تولید محصولات با ارزش افزوده بیشتر در صنعت پتروشیمی سوق داد، ورود آن به سبد سوخت خودروها، مصداق "خام سوزی" است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، در قانون بودجه سال ۱۴۰۰ ، بندی به عنوان تکلیف قانونی عنوان شد مبنی بر اینکه "وزارتخانه های نفت و کشور موظفند امکان احداث جایگاهها و زیرساخت استفاده قانونمند از سوخت گاز مایع (LPG) در ناوگان حمل و نقل با اولویت ناوگان عمومی و حمل بار را به کمک بخشهای خصوصی و عمومی، تا سقف مجموع دو میلیون تن در سال فراهم کند."
این بند از قانون بودجه، نه در دولت دوازدهم و نه در دولت سیزدهم اجرایی نشد و دلیل عدم اجرای آن نیز، قابل اجرا نبودن آن و درواقع غیرکارشناسی بودن آن اعلام شد.
در حال حاضر، برخی افراد در سطح رسانه، صنعت و حتی مجلس به دنبال تکرار این بند غیرکارشناسی در بودجه ۱۴۰۱ هستند.
از اینرو میزگردی در خبرگزاری تسنیم با عنوان "آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها" با حضور سه تن از کارشناسان انرژی کشور، مجتبی حاجی محمدی، محمدرضا شیرازی و سید وحید حسینی برگزار شد تا ابعاد و آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها را بررسی کنیم.
در بخش اول این میزگرد مشخص شد که "ورود LPG به سبد سوخت خودروها تکرار یک تجربه شکست خورده است"، "هر جایگاه جدید LPG بدون هزینه زمین، ۱۲ تا ۱۳ میلیارد تومان هزینه دربردارد"، "ورود LPG به سبد سوخت خودروها با اسناد بالادستی همخوانی ندارد"، "منطقی نیست که تمام مسیری که برای بنزین و CNG طی کرده‌ایم را برای LPG طی کنیم" و "برای حمل LPG در جاده‌ها باید تانکر استاندارد آن‌را وارد کنیم" و "خطرات حمل LPG از حمل بنزین به مراتب بیشتر است".
آنچه در ادامه آمده، بخش دوم این میزگرد است.
* مقایسه کردن ایرانِ تولیدکننده سوخت با ترکیهِ وارد کننده سوخت اشتباه است
تسنیم: موفقان ورود LPG به سبد سوخت خودروها یکی از ادله‌ای که مطرح می‌کنند این است که ترکیه و چند کشور دیگر از سوخت LPG در سبد سوخت خودروهای خود استفاده کرده‌اند و اگر کشورهای مترقی برای متنوع سازی سبد سوخت خود به LPG روی آورده‌اند، ما هم باید به تقلید از آنها اقدام به ورود LPG به سبد سوخت خودروها کنیم. آیا شرایط کشور ما، قابل مقایسه با این کشورها هست؟
حاجی محمدی: این موضوع را می توان از دو منظر بررسی کرد. یکی آنکه انرژی در ایران با قیمت‌های فعلی، عملاً رایگان است. پس نمی‌توانیم جایی که انرژی رایگان است و درحال دادن یارانه پنهان و آشکار برای مصرف آن هستیم را با کشورهایی مقایسه کنیم که قیمـت انرژی در آنها واقعی است. پس از این منظر نمی‌توانیم این قیاس را انجام دهیم. در این کشورها، قیمت آزاد است و مصرف کننده خودش انتخاب می‌کند که چه سوختی را مصرف کند، مثلا می‌بیند که CNG در هر مترمکعب ۸۰ سنت، گاز مایع ۹۰ سنت و بنزین یک دلار است و انتخاب می کند و نیازی به تصمیمات سیاسی برای سبد سوخت نیست. پس ما نمی توانیم یارانه بدهیم و خودمان را مقایسه کنیم با کشورهایی که روی سوخت یارانه ای ندارند و حتی روی مصرف سوخت، مالیات هم می گیرند.
* ایران را باید با شرایط خودش سنجید و راهکار مصرف بهینه LPG را پیدا کرد
از منظر بعدی که این قیاس اشتباه است، کشوری مثل ترکیه وارد کننده سوخت است. یعنی هم بنزین و هم گاز طبیعی به صورت مایع و هم گازطبیعی با خط لوله را وارد می کند و برای این کشور سیاست‌گذاری بهتر این بوده که به لحاظ مباحث پدافندی، سبد سوخت خود را متنوع کند. اگر به هر دلیل نتوانست یک سوخت را وارد کند، سوخت جایگزین را داشته باشد تا سیستم حمل و نقلی‌اش آسیبی نبیند. کشورهای دیگر مثل کره‌جنوبی هم به همین صورت هستند.
پس این قیاس مع‌الفارق است چرا که ما خودمان دارای انرژی هستیم و هم بنزین، هم گازمایع و هم گازطبیعی را داریم. پس باید منفعت خودمان را با شرایط خودمان بررسی کنیم تا از کدام یک از این منابع انرژی باید در سبد سوخت خودروها استفاده کنیم که نتیجه بهینه‌ای در بر داشته باشد.
* متوسط قیمت جهانی LPG از بنزین بیشتر است و در آینده بیشتر هم خواهد شد
با توجه به قیمت‌های جهانی، کفه ترازوی صرفه اقتصادی، به سمت مصرف گازطبیعی می‌رود. گاز طبیعی را با مترمکعبی ۱۰ سنت صادر می‌کنیم. قیمت بنزین در هر تن حدودا ۵۰۰ دلار در فوب منطقه است و قیمت گاز مایع نیز تقریبا در همین رنج است. قیمت گاز مایع در فصول گرم سال کمی پایین تر می‌آید اما در فصول سرد سال مثل اکنون، بالاتر است. در مجموع رنج قیمتی گاز مایع در بازارهای صادراتی از بنزین بیشتر است و روند قیمت آن در بازارهای جهانی در آینده، رو به رشد خواهد بود؛ چرا که محصولی است که می توان از آن برای تولید محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بیشتر استفاده کرد. با گسترش خودروهای برقی در دنیا، احتمال این وجود دارد که قیمت بنزین در آینده رو به افت باشد. برآوردهایی که در مقالات بین‌المللی انجام می‌شود به این صورت است.
موافقان آوردن LPG به سبد سوخت خودروها در محاسبات خودشان قیمت LPG را پایین‌تر از بنزین دیده‌اند و طرح را توجیه پذیر نشان داده‌اند و در محاسبات خود، یارانه را هم دیده‌اند و قیمت را ۱۰۰۰ تومان در هر کیلو در نظر گرفته‌اند.
* افزایش یارانه پنهان انرژی با ورود LPG به سبد سوخت خودروها
یک مسئله دیگری که وجود دارد بحث یارانه پنهان است. الان معضل هر دولتی که بر سر کار می‌آید این است که می‌خواهد برای ساماندهی یارانه پنهان، انقلابی صورت دهد و جراحی اقتصادی کند؛ با ورود LPG به سبد سوخت خودروها می‌خواهیم معضل جدیدی را در بخش یارانه پنهان اضافه کنیم و یارانه پنهان گاز مایع را هم به بنزین و … اضافه کنیم.
تسنیم: یعنی میزان یارانه پنهانی که دولت می دهد را چند برابر می کنیم؟
حاجی محمدی: بله، چندبرابر می شود. یک مشکلی که داریم این است که ما روی بنزین خودکفا شدیم و می‌توانیم تضمین تأمین بدهیم، اما اگر گاز مایع را با قیمت ۱۰۰۰ تومان به سبد سوخت خودروها وارد کنیم، آیا می‌توانیم تضمین تأمین بدهیم؟ اگر روزانه بیشتر از ۶ هزار تن نیاز داشتیم، باید چه کنیم؟ باید وارد کنیم؟ از سهمی که می‌توانیم صادرات انجام دهیم کم کنیم و ضرر به منافع ملی برسانیم؟ اینها مباحثی است که نیاز دارد کارشناسانه روی آنها بحث شود و اینکه راحت بیاییم و تصمیمی بگیریم بر این مبنا که ۲ میلیون تن در سال مازاد LPG داریم، بیایم یک زیرساختی را برای ورود به سبد سوخت خودروها تشکیل دهیم، یک سری آدم بروند خودروهایشان را این دفعه قانونی دوگانه سوز LPG کنند و ما مکلف به سوخت‌رسانی به آنها شویم؛ منطقی نیست. معضلی شبیه به بنزین ایجاد می کنیم که اگر بخواهیم ۱۰۰۰ تومان قیمت آن را بالا ببریم نگران هستیم. چطور بیاییم سوخت دیگری را اضافه کنیم که روی آن هم این نگرانی را داشته باشیم.
در مجموع مقایسه کشور ایران با کشورهای دیگر مقایسه درستی نیست. کشوری که ۱۷ درصد ذخایر گاز طبیعی جهان را دارد با کشور ترکیه که ذخایر گازی آن صفر است، قابل مقایسه نیست.
* با LPG مازاد باید چه کنیم؟
تسنیم: یکی از توجیهات موافقان طرح آوردن LPG به سبد سوخت خودروها این است که حدود ۲ میلیون تن LPG مازاد داریم که دولت نمی تواند صادر کند، گم می شود و یا شرکت گاز در خطوط لوله تزریق می کند یا فلر می شود و معتقدند این میزان LPG را باید به سبد سوخت خودروها بیاوریم که غیرمجاز هم در خودروها مصرف نشود و آماری را اعلام می کنند که یک میلیون خودرو به صورت غیرمجاز در حال مصرف LPG هستند، این آمار تا چه میزان قابل اتکا هست و در صورت وجود ۲ میلیون تن LPG مازاد، آیا باید آن را به سبد سوخت خودروها بیاوریم؟ باید کلی هزینه کنیم که مصرف LPG در خودروها را رسمی کنیم یا کارهای دیگری هم می شود با این LPG مازاد انجام داد؟
حسینی: اول یک علامت سوال بگذاریم که اگر این آمار غیررسمی است، پس این آمار از کجا آمده است؟ باید کمی با دقت بیشتری روی این اعداد صحبت کنیم. واقعا یک میلیون خودرو که عنوان می شود به صورت غیررسمی درحال استفاده از LPG هستند رقم بسیار بزرگی است.
یک صحبتی هم هست که می گویند LPG مازاد فلر می‌شود و چون نمی توانند کاری کنند، سوزانده می شود؛ اینکه چرا فلر می شود و آیا می توانستیم از این استفاده کنیم و نکرده‌ایم، و یا زیرساختی برای استفاده از این گاز ایجاد نکرده‌ایم؟ اگر زیرساختی ایجاد نکرده‌ایم، باید از اول بررسی کنیم و برویم زیرساختی ایجاد کنیم تا از این گاز ارزشمند که مصارف متعددی دارد و مهمترین مصرف آن در پتروشیمی است، استفاده درستی کنیم.
اینکه ما یک فرآورده با ارزش را بسوزانیم (چه در فلر و چه در خودرو) تنها به این توجیه که نمی‌توانیم از آن استفاده دیگری کنیم، درست نیست
کشورهای اطراف ما در حال استفاده از LPG به عنوان فرآورده‌ای هستند که محصولات با ارزش افزوده بسیاری می توان از آن تولید کرد، اما ما به فکر استفاده از آن در سبد سوخت خودروها افتاده‌ایم و اگر این اتفاق بیفتد، دقیقا مصداق خام سوزی است. اینکه ما یک فرآورده با ارزش را بسوزانیم (چه در فلر و چه در خودرو) تنها با این توجیه که نمی‌توانیم از آن استفاده دیگری کنیم، درست نیست.
چرا نمی‌توانیم استفاده کنیم؟ به این دلیل که همین مواد اولیه را داریم با قیمت بیشتر به پالایشگاه‌ها می‌دهیم. در مصوبه مربوطه خوانده‌ام که حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برای ایجاد زیرساخت‌های استاندارد ورود LPG به سبد سوخت خودروها پیش‌بینی شده است؛ اکر همین را در احداث یک واحد PDH هزینه کنیم؛ با تخمین‌ها و برآوردهای صورت گرفته، هزینه احداث یک واحد PDH حدود ۵۵۰ میلیون دلار است. یک واحد PDH می تواند ۶۰۰ هزار تن در سال تولید کند؛ آیا عقل سلیم می گوید برویم در پتروشیمی سرمایه گذاری کنیم و محصول با ارزش افزوده بیشتر تولید کنیم، اشتغال ایجاد کنیم و به اقتصاد کشور کمک کنیم و یا صرف اینکه نمی توانیم LPG مازاد را مدیریت کنیم آن‌را در خودروها بسوزانیم و صورت مسئله را پاک کنیم؟
فیلم بخش دوم میزگرد "آثار ورود LPG به سبد سوخت خودروها"
پایان بخش دوم
انتهای پیام/
