ملی‌گرایی در ترکیه، ویژگی‌هایی دارد که با تفکر ملی‌گرایانه در هیچ‌کدام از کشورهای همسایه آن قابل مقایسه نیست.
به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش نخست این گزارش، برخی از مهمترین نتایج نظرسنجی مؤسسه پانوراما تی.آر منتشر شد. این نتایج نشان داد که تفکر ملی‌گرایی در ترکیه هواداران بسیاری دارد، اما در بخش پایانی این گزارش خواهیم دید که بین تفکر ملی‌گرایی ترکی و علاقه به مبانی دین اسلام نزد مردم ترکیه روابط خاصی وجود دارد.
در این گزارش به پرسشی پرداخته شده که سالهاست ذهن سران احزاب سیاسی ترکیه را به خود مشغول کرده است: چه کسی ترک است؟ آیا همه افراد شهروند ترکیه هستند یا ترک؟ شاید این سؤال در ظاهر بدیهی و ساده به نظر برسد، اما بر اساس واقعیت‌های اجتماعی و سیاسی ترکیه، چنین پرسشی به هیچ وجه بدیهی نیست.
تعریف ترک بودن
در نظرسنجی مؤسسه پانوراما تی.آر از پاسخ‌دهندگان پرسیده شد: تعریف شما از ترک بودن چیست؟ به نظر شما مهم ترین ویژگی یا چیزی که باعث می‌شود یک فرد ترک محسوب شود چیست؟
۴۳ درصد از شرکت‌کنندگان گفتند: معلوم است! ترک همان کسی است که شهروند جمهوری ترکیه باشد.
۳۰ درصد از پاسخ‌دهندگان «ترک تبار بودن» و نژاد ترکی را شرط ترک بودن دانستند و ۱۶ درصد نیز گفتند «مسلمان بودن» شرط مهم ترک بودن است!
در این میان، هواداران حزب حرکت ملی، همگی اعلام کردند که نژاد و تبار ترکی از هر چیزی مهم‌تر است.
شاید درک و پذیرش این عبارت برای خوانندگان ایرانی تسنیم اندکی سخت باشد، اما بر اساس نص آشکار و صریح قانون اساسی ترکیه، «هر کسی که شهروند جمهوری ترکیه باشد، ترک محسوب می‌شود».
در نظرسنجی مزبور، نظرات مردم در این مورد خواسته شد. ۴۶ درصد از آنان با این بند موافقند و می‌گویند: بله. قطعاً هر کسی شهروند جمهوری ترکیه باشد، ترک هم هست. اما ۴۴ درصد کاملاً مخالفند. جالب اینجاست که شرکت‌کنندگان ۵۵ ساله و بالاتر با این جمله خیلی موافق بودند و این نشان می‌دهد که نسل جوان کنونی ترکیه چنین دیدگاهی ندارد.
اولویت‌های فکری مردم ترکیه کدامند؟
در ادامه نظرسنجی، چند گزینه در اختیار پاسخ‌دهندگان قرار داده شده تا بر اساس آن، اولویت فکری خود را بیان کنند. گزینه‌ها و نتایج به این شکل است:
دوست داشتن کشوری که در آن زندگی می‌کنم، ۴۰ درصد.
دوست داشتن جهان و طبیعت، ۲۷ درصد.
دوست داشتن ملّتم، ۱۹ درصد.
دوست داشتن استان و زادگاهم، ۹ درصد.
برای رسیدن به ترکیه‌ای قوی
مؤسسه پانوراما تی.آر، از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی خود پرسیده است: ترکیه با کدام گزینه، قوی‌تر خواهد شد؟ گزینه‌ها و نتایج به این شکل است:
قدرت اقتصادی (۳۲ درصد).
یک دموکراسی قوی (۳۱ درصد).
صلح اجتماعی (۲۰ درصد).
قدرت نظامی (۱۰٪).
گزینه قدرت نظامی که دولت اردوغان در چند سال اخیر از نظر گفتمانی و سیاسی آن را در اولویت قرار داده است، در جامعه طرفدار چندانی ندارد. همچنین مشخص شد که ۵۵ درصد از شرکت‌کنندگان با این جمله موافق هستند: ترکیه باید منابعی را که برای تسلیحات صرف می‌کند در زمینه‌هایی مانند آموزش و بهداشت هزینه کند.
رابطه بین ملی‌گرایی و دین در ترکیه
بر اساس گزارش مؤسسه پانوراما تی.آر، ترکیه کانون اندیشه‌های ملی‌گرایانه است و ملی‌گرایی ترکی در چند سال گذشته رونق زیادی گرفته است. اگرچه هنوز هم توجه به مبانی دینی و اسلامی در ترکیه مشهود است، اما ظاهراً بازار ملی‌گرایی ترکی مشتریان بیشتری دارد. نظرسنجی این مؤسسه نشان داده که این عبارت نزد مردم ترکیه برجسته‌تر است: «وفاداری من به کشورم، بیشتر از وفاداری من به دینم است.»
۵۵ درصد از شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی با این گزینه موافقت کردند که: تعهد من به کشورم بیش از تعهد من به دینم است.
۲۸ درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی مزبور با عبارت ارجحیت تعهد به کشور بر تعهد به دین مخالفت کرده‌اند.
از آنجایی که نزدیک به ۶۰ درصد از مردم ترکیه عملاً محافظه‌کار و دارای رویکرد سیاسی دین‌محور هستند، نتیجه مزبور اهمیت فراوانی دارد و نشان می‌دهد که نزد بخش قابل توجهی از دین‌گرایان نیز اهمیت تعهد به میهن و کشور بیش از تعهد دینی است.
یک نکته مهم در مورد ارتباط ملی‌گرایی ترکی و عقیده به اسلام نزد مردم ترکیه این است که اغلب محافظه‌کاران به امتزاج و ترکیبی از اسلام و ترک بودن باور دارند. این موضوع در نظرسنجی مزبور نیز بازتاب یافته و ۶۶ درصد از شرکت‌کنندگان با جمله «من اول مسلمانم، بعد ترک هستم». موافقند و فقط ۲۳ درصد با این عبارت، مخالفت دارند.
ملی‌گرایی و جهان‌بینی، ترکیه اهل کجاست؟
در نظرسنجی مزبور، تلاش شده تا تصور پاسخ‌دهندگان از تعلق ترکیه به محورهای شرق و غرب و یا سایر مفاهیم مرتبط با جهان‌بینی سیاسی و فرهنگی رصد شود. از آنها پرسیده شده: به باور شما، ترکیه را باید کجایی دانست؟ ترکیه اهل کجاست و به کجا تعلق دارد؟
۶۱ درصد از شرکت‌کنندگان، ترکیه را هم شرقی و هم غربی می‌دانند.
۱۴ درصد از پاسخ‌دهندگان معتقدند که ترکیه قطعاً و صرفاً یک کشور شرقی است.
۷ درصد از پاسخ‌دهندگان، ترکیه را صرفاً یک کشور غربی می‌دانند.
جهت‌گیری سیاست خارجی ترکیه
در نظرسنجی مؤسسه پانوراما تی.آر، در مورد چند و چون تعیین مسیر سیاست خارجی کشور سؤال شده است. پاسخ‌ها و مسیرها از این قرار است:
«جهانِ ترک» ۳۹ درصد.
اروپا ۳۴ درصد.
خاورمیانه و جهان اسلام ۲۹ درصد.
روسیه ۱۰٫۸ درصد.
چین ۷٫۳ درصد.
آمریکا ۱۰٫۸ درصد.
نظری ندارم ۱۵٫۴ درصد.
شایان ذکر است که پاسخ‌دهندگان، اجازه داشته‌اند که بیش از ۱ گزینه را انتخاب کنند. بیشترین گرایش در شرکت‌کنندگان را می‌توان جهت‌گیری به سمت غرب در نظر گرفت. اکثریت شرکت‌کنندگان از حزب عدالت و توسعه (۵۱ درصد) «خاورمیانه و جهان اسلام» را می‌پسندند اما دو حزب ملی‌گرای افراطی ترکیه در حد ۶۱ درصد معتقدند که باید با کشورهای ترک‌زبان ارتباط برقرار کرد. اما ۶۳ درصد از کمالیست‌ها و ۵۷ درصد از کردهای هوادار پ.ک.ک، اروپا را ترجیح می‌دهند.
رابطه ترکیه، ناتو و اروپا
مؤسسه مزبور از پاسخ‌دهندگان خواسته نظر خود را درباره این عبارت بیان کنند: ترکیه باید کاملاً مستقل باشد و نباید عضو ناتو و اتحادیه اروپا باشد.
۴۸ درصد با این عبارت موافق هستند.
۳۴ درصد مخالف هستند.
۱۸ درصد تردید دارند و نمی‌توانند تصمیم بگیرند.
ناگفته پیداست که ملی‌گرایی در ترکیه ویژگی‌هایی دارد که با تفکر ملی‌گرایانه در هیچ‌کدام از کشورهای همسایه آن قابل مقایسه نیست.
دیدگاه‌های افراطی و نژادی، دوقطبی اجتماعی را به دنبال آورده و مشکلات امنیتی را عمیق می‌کند. به همین خاطر، مؤسسه نظرسنجی پانوراما تی.آر، در تفسیر نهایی گزارش مفصلی که در مورد نظرسنجی درباره ملی‌گرایی ترکی منتشر کرده به این مسأله اشاره می‌کند که ملی‌گرایی در ترکیه به عنوان یک باور سیاسی و اجتماعی، بر خلاف ادعای خود، ظرفیت زندگی مشترک را از بین می‌برد و مشکلات بسیاری را ایجاد می‌کند.
چرا که غالباً با دیدگاهی تبارمحور یا نژادمحور، دیگران را نادیده می‌گیرد و به عنوان یک ایدئولوژی عمل می‌کند که روابط گروه‌های متنوع قومی و اجتماعی ترکیه را تضعیف می‌کند.
انتهای پیام/؛
